Hövzə Xəbər Agentliyinin məlumatına görə, artıq bu, danılmaz bir həqiqətdir ki, sosial şəbəkələr bu gün xalqımızın həyat tərzinin ayrılmaz bir hissəsinə çevrilmişdir. Buna görə də sosial şəbəkələr, xüsusilə də instagram kimi geniş auditoriyaya malik və səs-küylü platformalar məsələsinə daha dərin və analitik baxış zəruridir. Çünki bu cür platformalar ailələrin və yeni nəslin kimlik, dəyər və həyat tərzinin formalaşmasında mühüm rol oynayan mühit və zəmin hesab olunur.

Hazırkı şəraitdə gənclərimizin və yeniyetmələrimizin əhəmiyyətli bir qismi öz virtual səhifələrində öyrənir, yaradır və özünü təqdim edir. Bununla belə, əsas sual budur: bu təcrübələr milli və dini kimliyimizlə, dəyərlərimizlə nə dərəcədə uyğun gəlir?

Rəvayətlər toqquşması və kimlik sınağı məkanı

Rabitə elmlərinin bir müəlliminin ifadəsi ilə desək, belə bir mühitə rəvayətlər toqquşması və sınaq meydanı kimi baxmaq lazımdır elə bir məkan ki, burada “həqiqi mənlik”, saysız-hesabsız “ideal və süni mənliklər” arasında çətin bir imtahanla üzləşir.

Maraqlıdır ki, Qurani-Kərimin nurani təlimləri bizə həyati bir həqiqəti xatırladır: dünya həyatı insan üçün bir sınaq meydanıdır. Müqəddəs kitabımız bəzi ayələrdə insanı xəbərdar edir ki, zahiri cazibələrin aldadıcı parıltısına aldanmasın, çünki bu aldanış insanı mənanın yolundan və həqiqi səadətə aparan istiqamətdən uzaqlaşdıra bilər.

Ali Rəhbərin strateji baxışı və mənəvi xəbərdarlığı

Məhz bu səbəbdən Ali Rəhbər, Qurani-Kərimin saf məfhumlarından və məsum İmamların nurani kəlamlarından ilham alaraq, Qərb həyat tərzinin nüfuzu təhlükəsinə dəfələrlə diqqət çəkmişdir. O, öz çıxış və tövsiyələrində mədəni zövqlərin dəyişməsi və yad dəyərlərə heyranlıq təhlükəsinə qarşı xalqın ayıqlığını, eləcə də məsul şəxslərin müdrik və məsuliyyətli idarəçiliyini zəruri saymışdır.

Rəqəmsal həyat və kimlik böhranı

Mədəni fəal və media tədqiqatçısı Müctəba Mədəni Nejad öz məqaləsində belə yazır: Sosial şəbəkələr əlaqə, öyrənmə və yaradıcılıq baxımından misilsiz imkanlar yaratmışdır. Məlumatlara sürətli çıxış, təcrübə mübadiləsi və bacarıq qazanma imkanı bu məkanın müsbət cəhətləri sırasındadır. Lakin eyni zamanda, bu mühit gənc nəsil üçün ciddi təhdidlər də doğurur  istehlakçı və səthi həyat tərzinin təşviqindən tutmuş, mənəvi və əxlaqi dəyərlərə diqqətin azalmasına qədər. Sosial platformalar insanlarda davamlı sosial müqayisə duyğusu yaradaraq, bəzən onları narahatlıq, özünəinam böhranı və dəyər itkisinin mərkəzinə çevirə bilir.

O, həmçinin Ali Rəhbərin xəbərdarlıqlarına işarə edərək qeyd edir ki, məqsədyönlü planlaşdırma və ağıllı idarəetmə yolu ilə bu təhdidlərin çoxunu cəmiyyətin mədəni və mənəvi inkişafı üçün parlaq imkanlara çevirmək mümkündür. Bunun əsas şərti isə strateji baxışa malik olmaq və sosial platformaların potensialından milli və dini kimlik üzərində bərqərar olan İran insanının mənəvi yüksəlişi üçün səmərəli şəkildə faydalanmaqdır.

Ailə və müasir tərbiyə üsullarının rolu

Hövzə alimi, tədqiqatçı və müəllif Höccətül-islam Həbib Babayi  bu kontekstdə ailənin tərbiyə və mədəni proseslərdəki həlledici rolunu vurğulayaraq deyir: Müasir dövrün reallıqları nəzərə alındıqda, ailə artıq yalnız ənənəvi rolu ilə kifayətlənə bilməz. O, övladlarının rəqəmsal həyatını istiqamətləndirən və yönləndirən bir mərkəzə çevrilməlidir. Fikrimcə, dialoqun təşviqi, media savadlılığı təlimi və sosial şəbəkələrdən məsuliyyətli istifadə mədəniyyətinin formalaşdırılması ailə tərbiyəsinin əsas sütunlarındandır və onların əhəmiyyəti heç vaxt arxa plana atılmamalıdır.

O, əlavə edir ki, təhsil müəssisələrinin də bu prosesdə rolu əvəzsizdir: Məktəblər praktik proqramlar və dəyər yönümlü məzmun vasitəsilə şagirdlərin analitik düşünmə və seçicilik bacarıqlarını inkişaf etdirməlidirlər ki, onlar təhrifçi informasiya axını qarşısında daha müqavimətli və ayıq ola bilsinlər. Ailə ilə məktəb arasında qurulacaq bu əməkdaşlıq rəqəmsal həyatın müdrik və strateji idarəçiliyinin təməl sütunu sayılır. Belə bir model cəmiyyətin mədəni və mənəvi təhlükələrə qarşı dayanıqlığını təmin edə bilər.

Elmi və mədəni elitanın məsuliyyəti

Höccətül-islam Babayi sözünün davamında mühüm bir məqama toxunaraq bildirir: Biz unutmamalıyıq ki, mədəni, dini və akademik sahələrdə fəaliyyət göstərən elita, həmçinin media və incəsənət xadimləri bu məsələdə böyük məsuliyyət daşıyırlar. Onlar yalnız təhlil səviyyəsində qalmaqla kifayətlənməməli, hadisələri izah və maarifləndirmə, həqiqəti təqdim və bəsirət qazandırma mərhələsinə keçməlidirlər.

O, həmçinin vurğulayır ki, yerli, yaradıcı və milli-İslami dəyərlərə əsaslanan məzmun istehsalı, xüsusilə virtual məkanlarda xarici mədəni təsirə qarşı mübarizənin ən təsirli vasitəsidir. Bu istiqamətdə, sənət, yumor və yaradıcılıq dili ilə danışa bilən mədəni fəalların fəaliyyətinə ciddi ehtiyac vardır ki, onlar gənc nəslə İran-İslam mədəniyyətinin orijinal və mənəvi mesajını ötürə bilsinlər.

Gənc nəslin iştirakı ilə mədəni diskursun formalaşdırılmasının zərurəti

Hövzə alimi və tədqiqatçı olan bu fəal qeyd edib ki, İnqilabın müdrik Rəhbəri dəfələrlə vurğulamışdır: əgər biz özümüz dəyərli, təsirli və cəlbedici mədəni və media məhsulları yaratmaq təşəbbüsünü göstərməsək, bu işi düşmən bizim əvəzimizə görəcəkdir. Buna görə də, nüfuzlu ziyalıların və yaradıcı gənclərin sosial şəbəkələrdə fəal iştirakı həm kimliksiz və məqsədsiz məzmunun yayılmasının qarşısını alır, həm də mövcud təhdidlərin böyük bir qismini inkişaf və mənəvi dirçəliş imkanına çevirə bilir.

Bununla yanaşı, o vurğulayıb ki, mədəni diskursun formalaşdırılması prosesi yalnız yuxarıdan idarə olunan bir fəaliyyət deyil; burada imanlı, məsuliyyətli və inqilabi düşüncəyə sahib gənc nəslin iştirakı və yaradıcılığı həlledici əhəmiyyət daşıyır. Belə bir qarşılıqlı əməkdaşlıq və dialoq müasir mədəniyyətin mahiyyətini yenidən formalaşdırmaq üçün zəruri intellektual dinamikanı yaradır.

Sonda o bildirib: Biz unutmayaq ki, İnstagram kimi sosial şəbəkələr eyni zamanda həm təhdid, həm də fürsətdir. Onlardan düzgün və faydalı şəkildə yararlanmağın yeganə şərti ağıllı və müdrik idarəetmədir. Ailələr, universitetlər və siyasət qurumları bir-biri ilə əməkdaşlıq edərək, yerli və milli dəyərlərə əsaslanan məzmun istehsalı vasitəsilə gənc nəslin mənəvi və mədəni təhlükələrdən qorunmasını təmin etməlidirlər.

Hesabatı hazırladı: Seyid Məhəmməd Mehdi Musəvi